Czym są plecy okrągłe?

Plecy okrągłe to wada postawy charakteryzująca się nadmiernym wygięciem kręgosłupa w odcinku piersiowym ku tyłowi. W prawidłowych warunkach kręgosłup piersiowy ma niewielką kifozę, ale u osób z plecami okrągłymi kifoza ta jest znacznie pogłębiona. Sylwetka przyjmuje bardziej zaokrąglony kształt – barki i łopatki są wysunięte do przodu, a górna część klatki piersiowej może wyglądać na zapadniętą. Często towarzyszy temu wysunięcie głowy do przodu oraz spłaszczenie łuków oddechowych. Osoby z plecami okrągłymi często odczuwają sztywność i bóle w obrębie karku i łopatek. Podczas terapii tej wady stosuje się ćwiczenia wzmacniające mięśnie międzyłopatkowe i grzbietu oraz rozciągające przykurczone mięśnie klatki piersiowej, co stopniowo przywraca zdrowszą postawę ciała.

Przyczyny pleców okrągłych

Plecy okrągłe rozwijają się zazwyczaj wskutek długotrwałych błędnych nawyków postawy i osłabienia mięśni. Do najważniejszych przyczyn należą:

• Niedostosowana ergonomia: długie godziny siedzenia przy komputerze w zgarbionej pozycji lub praca przy nieprawidłowo ustawionym biurku powodują pogłębianie kifozy piersiowej.
• Przeciążenia asymetryczne: noszenie plecaka lub torebki na jednym ramieniu, przeciążanie kręgosłupa jednostronnie prowadzi do kompensacyjnego zaokrąglenia pleców.
• Napięcie mięśni: przykurcz mięśni piersiowych przednich i karku wymusza stałe zgarbienie.
• Czynniki chorobowe: młodzieńcza kifoza Scheuermanna lub przebyta gruźlica kręgosłupa mogą prowadzić do utrwalenia nadmiernej kifozy.

Poznanie przyczyn jest ważne do dobrania skutecznej terapii. Zmiana niekorzystnych nawyków (np. poprawa ergonomii siedzenia) oraz wzmocnienie osłabionych grup mięśni pozwala stopniowo odwrócić deformację. W wypadkach, gdy wady mają podłoże wrodzone lub chorobowe, diagnoza pozwala uwzględnić to przy planowaniu rehabilitacji i uniknąć pogłębiania problemu.

Objawy pleców okrągłych i diagnoza

Wada pleców okrągłych jest zwykle widoczna już przy zwykłej obserwacji sylwetki z boku. Charakterystyczne cechy to:

• Zaokrąglona sylwetka – barki i łopatki przesunięte do przodu, klatka piersiowa wydaje się zapadnięta.
• Wysunięcie głowy – głowa lekko odchylona do przodu względem osi kręgosłupa.
• Ograniczona ruchomość – trudności w pełnym wyprostowaniu tułowia i w odchyleniach do tyłu, ze względu na nadmierne zgięcie.
• Napięcie mięśni – spięte mięśnie karku oraz międzyłopatkowe.

Ocena diagnostyczna polega na obserwacji postawy stojącej i siedzącej. Terapeuta może użyć pionu (plumb line) do sprawdzenia pionizacji sylwetki oraz zmierzyć kąt kifozy przy pomocy klinometru. Równie ważny jest wywiad – pacjent często zgłasza bóle pomiędzy łopatkami, ucisk w klatce piersiowej przy głębszym oddychaniu lub zmęczenie szyi po dłuższym patrzeniu w dół (np. na telefon). Dokładna diagnoza pozwala ustalić, czy zaokrąglenie jest czynnościowe (wynikłe z napięcia mięśni) czy strukturalne (wynik zmian kostnych).

Rehabilitacja pleców okrągłych: ćwiczenia i terapia

Proces leczenia pleców okrągłych obejmuje zestaw ćwiczeń i metod terapeutycznych. Najważniejsze działania to:

• Ćwiczenia rozciągające: delikatne rozciąganie mięśni klatki piersiowej i karku. Przykładem jest odchylenie tułowia w tył ze stabilizacją obręczy barkowej, co rozluźnia spięte obszary.
• Ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu: np. ściąganie łopatek do środka w pozycji siedzącej lub unoszenie tułowia w leżeniu na brzuchu („unoszenie barków z leżenia”), by aktywować mięśnie międzyłopatkowe i prostujące kręgosłup.
• Ćwiczenia równoważne i core: np. praca na piłce gimnastycznej oraz ćwiczenia stabilizacyjne, które angażują mięśnie głębokie tułowia, poprawiając kontrolę postawy.
• Gimnastyka oddechowa: techniki głębokiego wdechu przeponowego, które wzmacniają ruchomość klatki piersiowej i pomagają w naturalnej korekcji postawy.

Ćwiczenia wzmacniające i rozciągające

Ćwiczenia korekcyjne wykonuje się zwykle w seriach po kilka powtórzeń. Zaczyna się od ćwiczeń rozciągających mięśnie piersiowe (np. „otwieranie klatki” z rękami uniesionymi do góry) i karku, a następnie przechodzi do wzmacniania grzbietu. Przykładowo, ćwiczenia typu plank (deska) czy unoszenie barków w leżeniu kładą nacisk na mięśnie prostujące. Ważne jest pilnowanie prawidłowej techniki pod okiem terapeuty, aby uniknąć nadmiernego obciążenia.

Metody wspomagające terapię

Oprócz ćwiczeń ruchowych istotne jest stosowanie technik uzupełniających. Masaż leczniczy i techniki mobilizacji rozluźniają spięte mięśnie karku i górnych pleców. Fizjoterapeuta może zastosować też kinesiotaping – elastyczne plastry poprawiające neuromięśniową pracę pleców. Kluczowa jest również profilaktyka poza salą rehabilitacji – pacjent uczy się prawidłowych nawyków (ergonomia pracy przy komputerze) i używania pomocy (takich jak ustawienie monitora czy podparcie lędźwi w fotelu). Konsekwentna rehabilitacja prowadzi do wzrostu stabilności kręgosłupa i znacznego zmniejszenia dolegliwości bólowych.