Czym jest trakcja kręgosłupa?

Trakcja kręgosłupa to metoda fizjoterapeutyczna polegająca na mechanicznym rozciąganiu odcinka kręgosłupa wzdłuż jego osi. Stosuje się ją w celu zmniejszenia ucisku pomiędzy kręgami, co zwiększa przestrzeń międzykręgową i łagodzi napięcie nerwów. Podczas trakcjoterapii terapeuta (lub odpowiedni sprzęt) delikatnie ciągnie głowę lub tułów pacjenta, co odciąża dyski międzykręgowe oraz mięśnie przykręgosłupowe. Dzięki temu następuje poprawa krążenia w obrębie kręgosłupa, zwiększenie elastyczności tkanek oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych związanych z przeciążeniem segmentów kręgosłupa.

Zastosowanie trakcji kręgosłupa

Fizjoterapeuci stosują trakcję kręgosłupa głównie u osób cierpiących na przewlekłe lub ostre dolegliwości bólowe pleców i szyi. Polecana jest pacjentom z rwą kulszową lub barkową, gdzie dochodzi do ucisku korzeni nerwowych przez przepuklinę lub wypuklinę dysku. Technikę trakcję wykorzystuje się także przy zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa (spondyloza), które powodują zwężenie przestrzeni międzykręgowych i ból. Kolejną grupą wskazań są zablokowania stawów międzykręgowych lub ograniczona ruchomość segmentów kręgosłupa – trakcja wspomaga wtedy odblokowanie i zwiększenie zakresu ruchu. Ponadto trakcja przydaje się w stanach nadmiernego napięcia mięśni przykręgosłupowych oraz po urazach, które powodują ucisk na nerwy (np. skręceniach). Poniżej przykładowe wskazania do trakcji:

• Rwa kulszowa, rwa udowa, rwa barkowa – czyli zespoły korzeniowe kręgowe.
• Zmiany zwyrodnieniowe (spondyloza kręgosłupa) z objawami bólowymi.
• Przepuklina lub wypuklina dysku międzykręgowego powodująca kompresję nerwów.
• Zablokowania stawów międzykręgowych (hipomobilność poszczególnych segmentów).
• Bóle szyi i barków związane z przewlekłym napięciem mięśniowym.
• Napięciowe bóle odcinka lędźwiowego oraz przewlekłe napięcie mięśni przykręgosłupowych.

Trakcję kręgosłupa stosuje się zarówno jako samodzielny zabieg, jak i uzupełnienie innych terapii – np. połączoną z kinezyterapią czy masażami. Działa szczególnie korzystnie u pacjentów, którzy odczuwają ulgę w pozycji rozciągniętej (np. podczas leżenia z podpartą głową). Regularne sesje trakcji mogą zapobiegać nawrotom bólu pleców, zwłaszcza u osób z pracą siedzącą lub podnoszących ciężary.

Metody trakcyjne

Trakcja kręgosłupa może być wykonywana na dwa sposoby: manualnie lub mechanicznie. W trakcji manualnej terapeuta stosuje siłę własnych rąk (często z wykorzystaniem pasa trakcyjnego) do delikatnego odciągnięcia pacjenta. Na przykład, podczas trakcji szyjnej terapeuta może siedzieć lub stać za pacjentem i pociągać jego głowę rękami, precyzyjnie zwiększając rozciągnięcie. W trakcji lędźwiowej fizjoterapeuta siada lub klęczy przy stole, obejmuje pacjenta za biodra i delikatnie odciąga jego tułów, co przynosi ulgę w dolnym odcinku kręgosłupa. Metoda mechaniczna polega na użyciu specjalnego sprzętu: pacjent kładzie się na stole do trakcji, a przez system pasów terapeuta lub urządzenie stopniowo rozciąga kręgosłup. Trakcja mechaniczna umożliwia precyzyjne ustawienie siły i czasu działania, często z zastosowaniem automatycznej regulacji, co zwiększa bezpieczeństwo zabiegu. Oba podejścia mają na celu ten sam efekt – redukcję ucisku międzykręgowego – różnią się jedynie sposobem aplikacji ciągu:

• Trakcja manualna: terapeuta indywidualnie dobiera siłę i kierunek rozciągania, reagując na sygnały pacjenta. Jest bardziej elastyczna pod względem zmiany ruchu.
• Trakcja mechaniczna: pacjent leży na urządzeniu z pasami, a maszyna wykonuje ustawioną przez terapeutę sekwencję rozciągania. Pozwala na długo i równomiernie utrzymywany ciąg siły.

Niezależnie od metody, trakcja kręgosłupa powinna być przeprowadzana ze stopniowym zwiększaniem obciążenia i pod stałą opieką specjalisty. Często sesja zakończona jest kilkuminutowym odpoczynkiem w pozycji rozciągniętej, co utrwala efekt terapii.

Korzyści i bezpieczeństwo trakcji kręgosłupa

Regularne zabiegi trakcji kręgosłupa przynoszą wiele korzyści leczniczych i profilaktycznych. Trakcja zmniejsza ciśnienie panujące w obrębie krążków międzykręgowych, co prowadzi do zmniejszenia dolegliwości bólowych w plecach i szyi. Rozciąganie kręgosłupa uwalnia uciśnięte nerwy, co jest szczególnie istotne przy rwie kulszowej lub barkowej – pacjent zyskuje ulgę w promieniującym bólu. W wyniku trakcja zwiększa się przestrzeń międzywyrostkowa kręgów, co poprawia elastyczność stawów i przywraca naturalną krzywiznę kręgosłupa. Dodatkowo, odciążenie tkanek miękkich sprzyja lepszemu ukrwieniu krążków i więzadeł, wspomagając ich regenerację. Trakcja pomaga także w redukcji skurczów mięśni przykręgosłupowych, co przekłada się na większy komfort podczas ruchu.

• Zmniejsza ból pleców i szyi dzięki dekompresji kręgosłupa.
• Poprawia ruchomość kręgosłupa poprzez rozszerzenie przestrzeni międzykręgowej.
• Wspiera leczenie przepuklin dysków przez zmniejszenie nacisku na jądro miażdżyste.
• Łagodzi napięcie mięśni przykręgosłupowych przez odciążenie stawów.
• Przyspiesza proces regeneracji tkanek w kręgosłupie poprzez lepsze ukrwienie.

Trakcja kręgosłupa jest stosunkowo bezpieczna, ale wymaga zachowania ostrożności. Przed wykonaniem zabiegu fizjoterapeuta musi przeprowadzić dokładną ocenę i wykluczyć przeciwwskazania (np. niestabilność kręgosłupa, świeże złamania, ostre stany zapalne czy niektóre choroby krążka). Pacjent przyjmuje wtedy specyficzną pozycję, tak by uniknąć nadmiernego obciążenia szyi lub lędźwi. Dobrze przeprowadzona trakcja przynosi szybką ulgę, lecz ważne jest, by stopniować siłę ciągu i obserwować reakcje pacjenta. Właściwie zrealizowana trakcja wspiera efekty terapii kręgosłupa i może stanowić istotny element planu rehabilitacji, poprawiając komfort życia osoby zmagającej się z dolegliwościami kręgosłupa.