Czym jest rehabilitacja po złamaniu miednicy?

Rehabilitacja po złamaniu miednicy to specjalistyczny proces usprawniania po poważnym urazie kości miednicy i krzyżowej. Tego typu złamania zwykle wiążą się z dużymi dolegliwościami bólowymi i ograniczeniem ruchomości, dlatego leczeniu towarzyszy długa fizjoterapia. Celem rehabilitacji jest przywrócenie stabilności tułowia, nauka pionizacji i chodzenia, a także zmniejszenie bólu i obrzęku. Fizjoterapeuta zaleca m.in. ćwiczenia oddechowe, które zapobiegają odleżynom i poprawiają wentylację płuc, oraz ćwiczenia izometryczne mięśni kończyn dolnych i tułowia. Dzięki tak skoordynowanej terapii pacjent stopniowo odzyskuje pełną sprawność i stabilność bioder.

Etapy rehabilitacji po złamaniu miednicy

Rehabilitacja po złamaniu miednicy dzieli się na etapy dostosowane do stanu pacjenta. W początkowym okresie (pierwsze dni po urazie) kluczowe jest unieruchomienie i odpowiednie ułożenie pacjenta w łóżku (kończyny dolne podparte w kolanach), aby zmniejszyć napięcie mięśni. Już na tym etapie wykonuje się ćwiczenia oddechowe i izometryczne napinanie mięśni brzucha oraz mięśni przykręgosłupowych, co zapobiega powikłaniom takim jak zakrzepy czy atrofia mięśni. Po kilku dniach zaczyna się delikatna pionizacja: pacjent siada, a następnie stopniowo wstaje i próbuje poruszać nogami przy pomocy kul lub balkoniku. Fizjoterapeuta prowadzi równocześnie ćwiczenia wzmacniające mięśnie miednicy, brzucha i nóg w leżeniu oraz w pozycji stojącej.

W kolejnych tygodniach wprowadzany jest trening równowagi i chodu. Na początku pacjent chodzi z pomocą kul o ustawieniu stóp tak, by na przemian obciążać kończyny. Fizjoterapeuta uczy prawidłowego stawiania stopy na podłodze i odciążania bioder. Stopniowo zwiększa się intensywność ćwiczeń – ćwiczenia izometryczne przechodzą w ćwiczenia czynne z obciążeniem, a pacjent wykonuje np. przysiady z pomocą lub jazdę na rowerze stacjonarnym. Faza końcowa rehabilitacji skupia się na pełnym wzmocnieniu nóg i mięśni tułowia oraz przywróceniu umiejętności samodzielnego chodzenia bez pomocy. Proces ten zajmuje zazwyczaj kilka miesięcy i wymaga ścisłej współpracy z fizjoterapeutą.

Ćwiczenia rehabilitacyjne po złamaniu miednicy

W początkowej fazie rehabilitacji wykonuje się przede wszystkim ćwiczenia oddechowe (głębokie wdechy, spirometria) oraz czynne ruchy palcami stóp i ćwiczenia bierne nóg, aby utrzymać krążenie. W następnej fazie wprowadzane są ćwiczenia izometryczne – napinanie mięśni pośladków i ud w leżeniu, bez wykonywania ruchu stawów. Kiedy pacjent zaczyna unosić tułów, fizjoterapeuta dodaje ćwiczenia wzmacniające mięśnie uda i pośladków, np. naprzemienne zginanie nóg w kolanach lub unoszenie miednicy z leżenia na plecach (tzw. mostki).

Po nauce pionizacji i pierwszych próbach chodzenia stopniowo wzmacnia się kończyny dolne: wspięcia na palce, lekkie przysiady przy asekuracji oraz ćwiczenia równowagi. W dalszym etapie stosuje się ćwiczenia funkcjonalne, takie jak wchodzenie i schodzenie ze stopnia, podskoki lub chód po lekkich wzniesieniach, aby przygotować pacjenta do codziennych aktywności. Ważne są także ćwiczenia stabilizujące korpus – np. izometryczne napięcia mięśni brzucha i grzbietu podczas siedzenia lub stanie, co utrzymuje prawidłową postawę.

• Ćwiczenia głębokiego oddechu i spirometria – poprawiają pracę płuc i zapobiegają powikłaniom płucnym.
• Izometryczne napięcia mięśni brzucha i przykręgosłupowych – zapobiegają atrofii i wspierają stabilizację tułowia.
• Ćwiczenia na piłce – delikatne kołysania i przetaczania miednicy na piłce fitness, co łagodzi ból i poprawia mobilność.
• Chodzenie w ortezach lub z kulami – wzmacnianie odruchu chodzenia i adaptacja biomechaniki.

Zalecenia i powrót do aktywności po złamaniu miednicy

Rehabilitacja po złamaniu miednicy jest długa i wymaga cierpliwości. Intensywne ćwiczenia prowadzimy przez pierwsze kilka miesięcy, a pełne gojenie kości może trwać nawet do roku. Pacjent powinien unikać gwałtownego obciążania bioder i nadmiernego wysiłku do czasu uzyskania stabilnego zrostu (zwykle potwierdzonego badaniem RTG). Wskazane jest też regularne wykonywanie ćwiczeń ruchomości i wzmacniających, nawet po zakończeniu formalnej rehabilitacji, by utrzymać sprawność.

Fizjoterapeuta zaleca dbać o ergonomię codziennych czynności – używać podwyższenia do siedzenia, unikać długiego stania czy gwałtownych skrętów tułowia. Po kilku miesiącach można wracać do niskiego wysiłku fizycznego: spacery, pływanie czy jazdę na rowerze stacjonarnym. Ostateczny powrót do pełnej aktywności, w tym sportu, następuje po ocenie lekarskiej i osiągnięciu pełnej siły mięśniowej. Działania profilaktyczne, takie jak codzienne rozciąganie i ćwiczenia wzmacniające, pomagają pacjentowi cieszyć się sprawnością przez lata po urazie.