Czym jest rehabilitacja po urazie stawu skokowego?

Rehabilitacja po urazie stawu skokowego (kostki) to proces usprawniania stawu po uszkodzeniu więzadeł, kości lub torebki stawowej. Do najczęstszych urazów tej okolicy należą skręcenia kostki (naciągnięcie lub częściowe zerwanie więzadeł), które powodują ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości. Fizjoterapeuta ma za zadanie przywrócić pełny zakres ruchu, wzmocnić mięśnie stabilizujące staw skokowy oraz poprawić propriocepcję. Rehabilitacja obejmuje m.in. ćwiczenia mobilizacyjne, stabilizacyjne i wzmacniające mięśnie łydki i stopy, co zapobiega przewlekłej niestabilności i pozwala na bezpieczny powrót do aktywności.

Rodzaje urazów stawu skokowego

Staw skokowy może ulec różnym uszkodzeniom w zależności od siły urazu. Najczęściej dochodzi do skręceń kostki, czyli uszkodzenia więzadeł bocznych lub przyśrodkowych stawu skokowego. Skręcenia dzielimy na stopnie: I (niewielkie naciągnięcie więzadeł), II (częściowe zerwanie) oraz III (całkowite zerwanie więzadeł), przy czym każde silniejsze uszkodzenie daje silny ból, obrzęk i znaczne ograniczenie chodu. Inne urazy to zwichnięcie stawu (przemieszczenie kości stępu) oraz złamania kości podudzia lub stępu (np. kości piszczelowej, strzałkowej czy kości skokowej). W przypadku złamania objawami są wyraźna deformacja, silny ból przy dotyku i niemal niemożność obciążenia kończyny. Każdy uraz stawu skokowego wymaga szybkiej diagnozy (badanie kliniczne i obrazowe), aby ustalić zakres uszkodzeń i zaplanować odpowiednie leczenie oraz rehabilitację.

Rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego

Rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego rozpoczyna się od fazy ostrej. Zaleca się odpoczynek, uniesienie kończyny i stosowanie zimnych okładów (PROTECTION i COLD), co zmniejsza obrzęk. Gdy ból ustąpi, fizjoterapeuta wprowadza pierwsze ćwiczenia mobilizacyjne: powolne ruchy kostką w górę i w dół, krążenia, ruchy na boki oraz podciąganie palców. Jednocześnie wykonuje się izometryczne ćwiczenia mięśni łydki i stopy (np. napięcia mięśni bez ruchu), aby zapobiec zanikom mięśniowym. W późniejszym etapie włącza się ćwiczenia czynne z lekkim obciążeniem oraz stopniowe obciążanie kończyny (np. chodzenie o kulach). Kluczowe są ćwiczenia równoważne – np. stanie na jednej nodze czy balans na poduszce sensorycznej – które rozwijają propriocepcję i przywracają stabilność stawu.

• Stanie na jednej nodze (ćwiczenie równowagi, poprawia propriocepcję stawu skokowego).
• Wspięcia na palce i pięty (wzmacnianie mięśnia trójgłowego łydki i mięśni stopy).
• Ćwiczenia z gumą oporową: odwodzenie i przywodzenie stopy (wzmacnianie mięśni obręczy biodrowej i stopy).
• Przysiady lub podskoki z lekkim zgięciem kolan (wzmacnianie ścięgien Achillesa i mięśni nóg).
• Rozciąganie łydki (np. unoszenie palców w kierunku kolana), co poprawia zakres ruchu i zmniejsza napięcie.

Rehabilitacja po skręceniu trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od zaawansowania urazu i postępów. Ważne jest stopniowe zwiększanie aktywności oraz unikanie nierównych, śliskich powierzchni do czasu pełnego wzmocnienia stawu. W miarę poprawy pacjent wraca do codziennych aktywności, a docelowo – do ulubionych sportów, gdy tylko staw osiągnie odpowiednią stabilność.

Ćwiczenia i profilaktyka po urazie stawu skokowego

Ważnym elementem rehabilitacji jest systematyczne wykonywanie zalecanych ćwiczeń. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie łydek i stopy poprawiają stabilność kostki, co zmniejsza ryzyko kolejnego urazu. Przykładowe ćwiczenia to wspięcia na palce, wypychanie palców w kierunku podłogi oraz chodzenie na palcach i piętach. Równie istotna jest nauka koordynacji – warto ćwiczyć stanie na jednej nodze z otwartymi oczami, a następnie z zamkniętymi, co trenuje czucie głębokie stawu.

Do działań profilaktycznych należy dobór stabilnego obuwia z amortyzacją oraz unikanie boso chodzenia po nierównym terenie. Po powrocie do pełnej sprawności warto włączyć ćwiczenia równowagi, np. na niestabilnej podkładce, a przed aktywnością fizyczną zawsze wykonywać krótką rozgrzewkę. Regularna praca nad wzmocnieniem mięśni i właściwa technika chodzenia redukują ryzyko nawrotów urazu, a staw stopniowo odzyskuje pełną funkcjonalność.