Czym jest fizjoterapia po endoprotezie kolana?

Fizjoterapia kolana po zabiegu endoprotezoplastyki to proces, który przywraca funkcję stawu po jego operacyjnym zastąpieniu sztuczną protezą. Obejmuje stopniowe zwiększanie zakresu ruchu, wzmacnianie mięśni oraz naukę bezpiecznego obciążania kolana. Odpowiednio prowadzone ćwiczenia zmniejszają obrzęk i ból, zapobiegają przykurczom mięśniowym oraz ułatwiają prawidłowe chodzenie. Dzięki fizjoterapii pacjent szybciej odzyskuje sprawność i powraca do codziennych zajęć, choć pełna aktywność powinna być wprowadzana stopniowo.

Fazy rehabilitacji po endoprotezie kolana

Proces rehabilitacji po operacji kolana metodą endoprotezoplastyki dzieli się na kilka etapów związanych z gojeniem. Na początku, w wczesnej fazie pooperacyjnej (pierwsze dni do kilku tygodni po zabiegu), ruch w stawie jest mocno ograniczony. Fizjoterapia polega wtedy na delikatnych ćwiczeniach izometrycznych oraz stopniowym prostowaniu i zginaniu kolana, co zapobiega obrzękom i przykurczom mięśniowym. Pacjent uczy się chodzenia z pomocą kul, a wszystkie te działania umożliwiają stopniowe zwiększanie zakresu ruchu stawu.

W kolejnej fazie, trwającej do około 8-12 tygodni, realizuje się bardziej intensywny trening. Ćwiczenia z oporem (np. z wykorzystaniem taśm rehabilitacyjnych) i wzmacnianie mięśni kończyny dolnej stopniowo poprawiają siłę mięśniową. Dodawane są też ćwiczenia stabilizacyjne, równoważne oraz nauka wykonywania codziennych czynności. Głównym celem tej fazy jest osiągnięcie pełnego prostowania stawu i uzyskanie zgięcia kolana do około 100 stopni, co pozwala pacjentowi na samodzielne chodzenie po schodach i wchodzenie po nich.

Ostatni etap rehabilitacji ma miejsce po około 3 miesiącach od operacji. Ćwiczenia koncentrują się wtedy na maksymalnym doskonaleniu funkcji stawu i przygotowaniu do codziennego życia. Pacjent wzmacnia mięśnie czworogłowe i pośladkowe, trenuje stabilizację centralną oraz wykonuje bardziej złożone ćwiczenia, na przykład głębokie przysiady czy wypady. Pod kontrolą terapeuty wprowadza się aktywność wzmacniającą całe ciało, takie jak spacery, pływanie czy nordic walking, aby jak najpełniej wykorzystać możliwości protezy kolana. Ćwiczenia koncentrują się też na utrzymaniu prawidłowej postawy ciała, co zapobiega nadmiernym obciążeniom zdrowej strony i zmniejsza ryzyko wystąpienia asymetrii.

Ćwiczenia wzmacniające po endoprotezie kolana

Jednym z najistotniejszych elementów rehabilitacji są ćwiczenia wzmacniające mięśnie stabilizujące staw kolanowy. Pacjent wykonuje je pod okiem fizjoterapeuty w kolejnych fazach rekonwalescencji. Poniżej znajdują się przykłady typowych ćwiczeń, które mogą być zalecane w tym okresie:

• Unoszenie wyprostowanej kończyny dolnej – leżąc na plecach, pacjent napina mięsień czworogłowy uda i unosi wyprostowaną nogę kilka centymetrów nad podłoże.
• Ćwiczenia z taśmami oporowymi – wzmacniające mięśnie ud, pośladków oraz obręczy miednicznej. Przykładem jest odwodzenie nogi na bok lub ćwiczenia rotacji stawu biodrowego przeciw niewielkiemu oporowi taśmy.
• Przysiady przy ścianie – wykonywane ze stopami na szerokość bioder i plecami oparte o ścianę. Początkowo pacjent wykonuje płytkie przysiady, a z czasem zwiększa zakres ruchu, co wzmacnia mięśnie ud i pośladków.
• Ćwiczenia równoważne – na przykład stanie na jednej nodze (najpierw z asekuracją) lub ćwiczenia na piłce rehabilitacyjnej. Pomagają poprawić kontrolę proprioceptywną i stabilność kolana.
• Pedałowanie na rowerze stacjonarnym – bez oporu lub przy niewielkim obciążeniu, co korzystnie wpływa na mobilność stawu i wydolność mięśniową bez nadmiernego obciążania kolana.

Systematyczne wykonywanie tych ćwiczeń pomaga wzmocnić osłabione mięśnie i zwiększyć stabilność kolana, przyspieszając powrót do sprawności. Fizjoterapeuta jednocześnie uczy pacjenta bezpiecznych wzorców ruchu (np. prawidłowego wstawania lub siadania), co chroni staw przed nadmiernym przeciążeniem oraz zapobiega nawrotom dolegliwości.

Korzyści z rehabilitacji po endoprotezie kolana

Regularna fizjoterapia po wszczepieniu protezy kolana przynosi wiele wymiernych korzyści. Przede wszystkim przywraca sprawność stawu, umożliwiając pacjentowi samodzielne chodzenie bez bólu. Rehabilitacja skraca czas powrotu do codziennych czynności i zapobiega dysfunkcjom postawy oraz przykurczom mięśniowym, które mogły rozwinąć się wskutek unieruchomienia. Wzmacniając mięśnie uda i pośladków, poprawia ogólną stabilność kolana, dzięki czemu proteza pracuje wydajniej, a ryzyko przeciążeń i uszkodzeń dodatkowych struktur stawu spada. Fizjoterapia zmniejsza obrzęk i dolegliwości bólowe, co dodatkowo poprawia komfort życia pacjenta. Usprawnienie układu krążenia poprzez ruch minimalizuje ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych i wspomaga ogólną kondycję organizmu. W rezultacie pacjenci szybciej wracają do aktywnego życia i dłużej cieszą się sprawnością operowanego kolana.