Czym jest endoproteza stawu biodrowego?
Endoprotezoplastyka stawu biodrowego to operacja polegająca na zastąpieniu zniszczonego naturalnego stawu biodrowego sztuczną protezą. Endoproteza biodra składa się z metalowego trzpienia wszczepianego do kości udowej oraz panewki mocowanej w miednicy. Zabieg wykonuje się u osób, u których staw biodrowy jest poważnie uszkodzony, np. w wyniku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej lub złamania szyjki kości udowej. Głównym celem operacji jest uśmierzenie bólu i przywrócenie sprawności ruchowej pacjenta. Po implantacji pacjenci zazwyczaj wymagają systematycznej rehabilitacji, aby odzyskać pełny zakres ruchów i siłę mięśni.
Przygotowanie pacjenta do endoprotezy biodra
Przed planowaną endoprotezoplastyką często zaleca się przeprowadzenie rehabilitacji przygotowawczej. Pacjent powinien wzmocnić mięśnie kończyny dolnej i obręczy biodrowej, aby zwiększyć szanse na sprawny powrót do aktywności po operacji. Fizjoterapeuci uczą chorych technik chodzenia o kulach oraz instrukcji bezpiecznego wykonywania codziennych czynności. Poza planowaną opieką rehabilitacyjną do przygotowania pacjenta należą także ćwiczenia poprawiające równowagę i ogólną wytrzymałość – np. stanie na jednej nodze (na zdrowej kończynie) w celu poprawy stabilności ciała. Warto również dostosować otoczenie w domu – usunąć zbędne dywaniki lub przeszkody, co zapobiegnie zbytniej fleksji biodra.
Rehabilitacja po endoprotezie biodra
Pierwsze dni po operacji
Już w ciągu 1-2 dni po zabiegu rozpoczyna się fizjoterapia. Na początku celem jest pionizacja pacjenta i nauka podstawowych czynności. Zwykle wykorzystuje się balkoniki lub kule do nauki wstawania z łóżka i chodzenia. Pacjent wykonuje ćwiczenia oddechowe (np. głębokie wdechy) oraz delikatne aktywacje kończyn. Początkowo stosuje się ćwiczenia izometryczne – napinanie mięśni operowanej kończyny bez wykonywania ruchu, aby utrzymać ich siłę. Już na tym etapie edukuje się chorego, by unikał zginania biodra powyżej 90° i przyjmował zalecany sposób schodzenia po schodach (najpierw zdrowa kończyna, potem operowana).
Etap przewlekły i ćwiczenia wzmacniające
W kolejnych tygodniach rehabilitacja skupia się na zwiększaniu zakresu ruchu i siły. Wprowadza się ćwiczenia bierne i czynne wszystkich głównych ruchów stawu biodrowego (zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie i rotacje). Stopniowo włącza się ćwiczenia oporowe – np. ćwiczenia z taśmami oporowymi czy lekkimi obciążeniami, wzmacniające mięśnie ud i pośladków. Ćwiczenia poprawiające równowagę (np. stanie na jednej nodze) pomagają odzyskać stabilność chodu. Zaleca się też spacery o coraz dłuższym dystansie z zachowaniem prawidłowej postawy. Cały proces rehabilitacji trwa często kilka miesięcy – pacjent musi wykonywać ćwiczenia w domu i pod okiem fizjoterapeuty, aby w pełni odzyskać sprawność stawu.