Kręgosłup zapewnia wsparcie i stabilność całego ciała. Umożliwia ruch oraz chroni rdzeń kręgowy. Niestety, jego złożona budowa oraz obciążenia, którym jest poddawany na co dzień, mogą prowadzić do licznych schorzeń i zwyrodnień. Choroby kręgosłupa są jedną z głównych przyczyn bólu pleców i ograniczeń ruchowych, zwłaszcza u osób dorosłych. Schorzeni znacząco obniżają jakość życia, dlatego ich wczesna diagnoza i leczenie są niezwykle ważne.
Zwyrodnienia kręgosłupa – przyczyny i objawy
Zwyrodnienia kręgosłupa to procesy degeneracyjne, które zachodzą w strukturach kostnych oraz w tkankach miękkich otaczających kręgi. Najczęściej dotyczą one osób starszych. Mogą jednak pojawiać się również u młodszych, zwłaszcza tych, którzy prowadzą siedzący tryb życia lub wykonują prace wymagające intensywnego obciążania kręgosłupa. W wyniku procesów zwyrodnieniowych dochodzi do zmniejszenia elastyczności krążków międzykręgowych, tworzenia się osteofitów (wyrośli kostnych) oraz pogrubienia więzadeł, co może prowadzić do ucisku na nerwy.
Typowe objawy spondylozy to ból w okolicy kręgosłupa, sztywność poranna oraz ograniczenie ruchomości. W przypadku zaawansowanego stadium, mogą pojawiać się także objawy neurologiczne, takie jak drętwienie kończyn czy osłabienie siły mięśniowej, wynikające z ucisku na nerwy rdzeniowe.
Przepuklina krążka międzykręgowego (dyskopatia)
Jednym z częstszych schorzeń kręgosłupa jest przepuklina krążka międzykręgowego, czyli dyskopatia. Krążki międzykręgowe pełnią rolę amortyzatorów pomiędzy poszczególnymi kręgami, zapewniając elastyczność i możliwość ruchu kręgosłupa. Z czasem, w wyniku obciążeń mechanicznych lub na skutek zmian degeneracyjnych, zewnętrzna część krążka może ulec pęknięciu, co powoduje wydostanie się jego jądra na zewnątrz. Wówczas dochodzi do ucisku na korzenie nerwowe, co prowadzi do silnych dolegliwości bólowych, często promieniujących do kończyn.
Najczęściej przepuklina występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Pacjenci zgłaszają ból krzyża, który może promieniować do nogi, a także osłabienie siły mięśniowej i zaburzenia czucia w kończynie. W przypadku przepukliny w odcinku szyjnym, ból może promieniować do ramion i rąk. Dyskopatia, szczególnie w początkowym stadium, może być leczona zachowawczo – stosuje się leki przeciwbólowe oraz rehabilitację. W cięższych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Skolioza – deformacja kręgosłupa
Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa, które może prowadzić do asymetrii sylwetki i zaburzeń funkcjonowania narządów wewnętrznych. Schorzenie to najczęściej rozwija się w okresie dojrzewania. Może także mieć charakter wrodzony. Choć skolioza często nie powoduje bólu, to jej postępująca forma może wywoływać dyskomfort oraz ograniczać zdolność ruchową. Nieleczona skolioza prowadzi do trwałych deformacji ciała oraz problemów z układem oddechowym czy sercowo-naczyniowym, zwłaszcza w przypadku dużych skrzywień.
Leczenie skoliozy zależy od stopnia zaawansowania deformacji. W łagodnych przypadkach zaleca się regularną kontrolę oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców. W bardziej zaawansowanych stadiach stosuje się gorsety ortopedyczne, a w skrajnych przypadkach może być konieczna operacja korygująca skrzywienie.
Stenoza kanału kręgowego
Stenoza kanału kręgowego to zwężenie przestrzeni, w której przebiega rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe. Zwykle dotyczy odcinka lędźwiowego lub szyjnego i wynika z procesów zwyrodnieniowych, takich jak pogrubienie więzadeł, wzrost osteofitów czy przemieszczenie krążków międzykręgowych. Zwężenie kanału powoduje ucisk na struktury nerwowe, co prowadzi do bólu, drętwienia oraz osłabienia mięśni kończyn.
Objawy stenozy mogą nasilać się podczas chodzenia lub stania, a ulgę przynosi zazwyczaj pochylenie do przodu lub siedzenie. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby. W łagodnych przypadkach stosuje się leczenie zachowawcze – fizjoterapię, leki przeciwbólowe oraz zmniejszające napięcie mięśniowe. W cięższych przypadkach, zwłaszcza gdy pojawiają się objawy neurologiczne, konieczna jest interwencja chirurgiczna, mająca na celu odbarczenie kanału kręgowego.
Rwa kulszowa
Rwa kulszowa to zespół objawów bólowych spowodowanych uciskiem na nerw kulszowy, największy nerw w ludzkim ciele. Najczęściej jest wynikiem dyskopatii w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, ale może także być spowodowana innymi czynnikami, jak np. stenoza kanału kręgowego. Ból przy rwie kulszowej jest ostry i promieniuje z dolnej części pleców przez pośladek aż do nogi, często towarzyszą mu zaburzenia czucia oraz osłabienie mięśni.
Leczenie rwy kulszowej obejmuje terapię farmakologiczną, fizjoterapię, a w przypadkach cięższych – zabiegi chirurgiczne, mające na celu usunięcie przyczyny ucisku na nerw. Ważne jest, aby w miarę możliwości unikać przewlekłych obciążeń kręgosłupa oraz wprowadzać regularną aktywność fizyczną, co może zapobiegać nawrotom choroby.
Schorzenia i zwyrodnienia kręgosłupa są poważnym problemem zdrowotnym, dotykającym coraz większą liczbę osób, zwłaszcza w starzejących się społeczeństwach. Wielu z tych chorób można zapobiegać poprzez zdrowy styl życia, aktywność fizyczną oraz unikanie długotrwałego siedzenia i przeciążeń kręgosłupa. Wczesna diagnoza oraz odpowiednie leczenie mogą skutecznie zahamować rozwój chorób kręgosłupa oraz poprawić jakość życia pacjentów
